Regeerakkoord: grote zorgen, maar ook enkele kansen

Discriminatie.nl maakt zich grote zorgen over verschillende passages uit het regeerakkoord ‘Hoop, lef en trots’, dat de PVV, VVD, NSC en BBB deze week hebben gepresenteerd. Onder andere de verdere stigmatisering van asielzoekers en de bagatellisering van moslimhaat zijn zorgelijk. Toch zien we ook enkele kansen in dit akkoord van de nieuwe coalitie. Er wordt immers beloofd dat de overheid daadkrachtig zal optreden tegen discriminatie en racisme. Het is dan wel noodzakelijk dat de financiële middelen voor Discriminatie.nl zo snel mogelijk worden geoormerkt en geïndexeerd. We zijn daarom benieuwd naar de uitwerking van het akkoord en houden de ontwikkelingen scherp in de gaten.

’Na een eerste lezing lijkt dit het meest rechtse regeerakkoord sinds de Tweede Wereldoorlog’, zegt Sjaak van der Linde, voorzitter van Discriminatie.nl. ‘De polarisatie die in de samenleving voelbaar is, wordt met dit regeerakkoord vergroot. De vraag hoe Nederlanders weer verbinding met elkaar gaan vinden, blijft onbeantwoord. En er worden geen handreikingen gedaan om het vertrouwen in de overheid, dat veel burgers de afgelopen jaren zijn kwijtgeraakt door onder meer het Toeslagenschandaal, weer terug te winnen.’

Betere samenwerking tussen ADV’s, excuses voor het slavernijverleden en wetgeving om discriminatie op de arbeidsmarkt en woningmarkt tegen te gaan: de afgelopen kabinetten kwam er juist steeds meer aandacht voor de aanpak van discriminatie en racisme. Van der Linde: ‘De stijgende lijn die we met z’n allen hebben ingezet, van burgers tot organisaties tot de overheid, lijkt met dit akkoord scherp af te buigen. Discriminatie.nl blijft zich hoe dan ook inspannen om die lijn door te zetten, met zoveel mogelijk partners.’

Grote zorgen

Discriminatie.nl maakt zich grote zorgen over de plannen van dit uiterst rechtse akkoord als het gaat om het tegengaan van discriminatie en racisme. Een losse opmerking over dit thema geeft weinig vertrouwen in een daadwerkelijke, efficiënte aanpak. Vooral de volgende punten vinden wij zorgelijk en ondermijnen dat vertrouwen.

• Het uitroepen van een asielcrisiswet maakt nog verdere stigmatisering en criminalisering van asielzoekers mogelijk, waardoor zij onterecht tot derderangsburgers worden gemaakt. Versoberde voorzieningen zorgen voor nog verdere inhumane behandeling van vluchtelingen. Het verbod op nareizigers en de introductie van een tijdelijke asielstatus, bagatelliseren de ernst van op de vlucht slaan en het leed dat vluchten veroorzaakt.

• In het regeerakkoord ligt de nadruk op opkomend antisemitisme. Dit wordt terecht hard veroordeeld. Tegelijkertijd weten wij dat de oorlog in Gaza ook heeft geleid tot een sterke toename van islamofobie. Over het tegengaan van moslimhaat wordt met geen woord gerept. Wij vinden dat haat tegen welke bevolkingsgroep dan ook even hard aangepakt moet worden.

• In het regeerakkoord is geen aandacht voor inclusie, diversiteit en gelijkwaardigheid. Ook staat er niets in over de acties die zouden volgen na de excuses van de overheid voor het slavernijverleden. Is de komma dan toch ineens een punt geworden?

• Het frame van terroristische organisaties wordt versterkt. In de praktijk zal dit negatieve gevolgen hebben voor moslimorganisaties die onterecht als zodanig gezien worden.

• Eergerelateerd geweld wordt harder aangepakt. Tegelijkertijd wordt er niet gesproken over een veel breder maatschappelijk probleem: femicide. In Nederland wordt iedere acht dagen een vrouw vermoord, vrijwel altijd door partner of ex-partner. Dit komt voor onder alle bevolkingsgroepen in Nederland. Door alleen nadruk te leggen op eergerelateerd geweld, wordt geweld tegen vrouwen onterecht gekoppeld aan cultuur.

• In het onderwijs komt de nadruk te liggen op taal en rekenen. Wij erkennen het belang van beter onderwijs op dit gebied, maar benadrukken dat burgerschapslessen, lessen over gelijkwaardigheid en sociale veiligheid voor ieder kind net zo belangrijk zijn in onze samenleving.

Mogelijke kansen

Hoe groot de zorgen over bovengenoemde punten ook zijn, Discriminatie.nl ziet ook enkele openingen voor kansen in het gepresenteerde akkoord. Hieronder lichten we die kort toe.

• De overbelaste politie moet ontzorgd worden om zich te kunnen richten op haar kerntaak. Samen met de politie zijn we al bezig om Discriminatie.nl hét platform te maken waar discriminatie gemeld wordt, in plaats van via de verschillende kanalen waar dat nu kan. Dit proces zou versneld kunnen worden.

• De klokkenluidersregeling wordt versterkt. Een gedegen klokkenluidersregeling is essentieel voor sociaal veilige werkvloeren. En het helpt om maatschappelijke misstanden aan de kaak te stellen, want mede door klokkenluiders is het Toeslagenschandaal aan het licht gekomen.

• Er komt een wetenschappelijke basis voor het gebruik van algoritmen en modellen door overheden. Gezien de misstanden bij de Belastingdienst, DUO en lokale overheden is dit een goede en noodzakelijke ontwikkeling.

• Er is oog voor de versterking van Roze in Blauw en het Joodse politienetwerk. We hopen dat alle netwerken binnen de politie versterkt worden.

Hoe nu verder

Discriminatie.nl blijft de ontwikkelingen volgen en zal de uitwerking van het regeerakkoord nauwlettend doornemen. Het is positief dat het regeerakkoord kansen biedt, al vallen die in het niet bij de lijst met zorgen. Uit vele reacties blijkt dat een groot deel van de samenleving een vieze nasmaak aan dit akkoord overhoudt. Dat geeft hoop: veel Nederlanders – met welke achtergrond dan ook – blijven zich uitspreken tegen uitsluiting. Als uit de toekomst ook nog blijkt dat veel plannen, zoals die rondom asiel, onwettig blijken en/of strijdig met Europese wetgeving en verdragen, dan geeft dit een volgende deuk in het vertrouwen van burgers in de overheid.